Irakasle bati elkarrizketa

Kaixo, gu Jokin, Artzai, Iraia, Iratxe eta Nico gara eta hau da gure irakasle funtzioko elkarrizketa.

Nico: Lehenengoz azaldu mesedez nor zaren, non bizi zaren, zein den zure izena…

Irakaslea: Egun on, ni Rosana Madariaga naiz, 51 urte ditut eta Bilbokoa naiz.

Nico: Non egiten duzu lan?

Irakaslea: Indautxuko eskolan lan egiten dut. Bilbo erdian dagoen eskola publiko bat da. Orain dela 13 urte ikastetxe kontzertatu batetik publikora pasa nintzen, oposaketak atera nituen eta bueno, niretzat salto on izan da itunpekotik publikora pasatzea eta oso pozik nago horrekin. Hori baino lehenago, kontzertatuan egon nintzen 11 urtez Europa ikastetxean eta hori baino lehenago bueno ba beste ikastetxeetan, baina oso denbora laburrean.

Nico: Zenbat urte daukate zure oraingo ikasleek?

Irakaslea: Ni HH-koa naiz, hau da, haur hezkuntzakoa naiz. Horrek esan nahi du nire umeak normalki 2 eta 6 urteko umeak dira baina azken 3 urte hauetan zuzendaritzan nago.

Nico: Zenbat urte daramatzazu irakasle izaten?

Irakaslea: Bufff mordo bat, nik uste dut, bueno bai 25 urterekin hasi nintzen; orduan, orain dela 26 urte nagoela hezkuntzan.

Nico: Betidanik izan nahi zenuen irakasle?

Irakasela: Keba, ez ez ez. Ni hasieran batean pentsatzen nuen zientziak gustatzen zitzaizkidala baina hasi nintzenean zientzia ikasten konturatu nintzen ez zela nirea. Adin horretan ere, 16 urterekin hasi nintzen aisialdi talde batean begirale bezala eta han hezkuntzaren grina sortu zitzaidan. Han deskubritu nuen hezkuntza tresna potente bat zela gure gizartea aldatzeko.

Nico: Bokaziozkoa izan da?

Irakaslea: Bai, bai, nik uste dut baietz; bokaziozko gauza izan behar dela, bestela umeekin tratatzen baduzu izan behar da bokazioa. Bueno umeekin edo edozein pertsonarekin tratatzen duzunean, bai, bokaziozko zera izan behar da, bestela galduta zaude.

Nico: Nola definituko zenuke zure burua irakasle bezala, hau da, nolako irakasle rola jokatzen duzu? (Zorrotza, …….. , distantziak mantentzen dituzu…)

Irakaslea: Bueno gauza desberdinak daude galdera horren barruan. Nik uste dut haur hezkuntzan haurrekin eta pertsona guztiekin oro har, gertukoa izan behar zarela; hau da, hurbila, irakasle hurbila izan behar zara baina baita ere fidagarria. Gertatzen dena da, arauak oinarritu nahi badituzu beharrezkoa dela zorrotza izatea. Zorrotza izatearena ezin da konfunditu bronka botatzearekin edo irakasle txarra izatearekin, ez da horrela. Batzuetan bronkak bota behar dizkiezu. Haurrek primeran ulertzen dute eta bereala ikusten dute zu nolakoa zaren eta arau argiak behar dituztela, kontentzioa behar dutela. Haurrek primeran ulertzen dute hori eta baita ere, arauetaz aparte, behar dute dibertimendu handia eta maitasun handia egotea; hau da, oreka bat sortu behar da. Izan behar zara, super zorrotza baina baita ere izan behar zara super maitagarria eta maitakorra.

Nico: Gurasoekin komunikazio ona izan duzu beti?

Irakaslea: Bai, normalki bai. Beti izan dut harreman ona familiekin. Batzuetan, gogoratzen naiz hasi nintzenean batzuetan bilerak ez ziren oso errazak familiekin. Batez ere gauza txarrak esan behar badituzu baina nik uste dut familiak baloratzen dutela zu egia esaten badiezu eta beti beti beti familiekin elkarrizketetan bilatu behar duzu oreka bat, esan behar dizkiezu gauza onak baina baita ere gauza txarrak badaude. Haiek egia esatearena baloratzen dute. Nik uste dut jariotasuna komunikazioan egin behar dela eta orduan nahitaezkoa da komunikazio ona izatea familiekin. Horrek ez du esan nahi zakarra zarenik gauzak esaten dituzunean. Uste dut haur guztiei buruz zerbait positiboa esan ahal duzula beti, badaukatelako eta gurasoentzat funtzeskoa dela. Gogoratzen naiz ama bezala elkarrizketa bat izan nuenean andereño batekin eta bakarrik gauza ezezkorrak esaten zizkidan nire semeari buruz eta bueno oso txarto sentitzen zara beti beti beti zerbait positiboa daukatelako eta familiei hori esan behar diezu bere seme-alabei buruz.

Nico: Noizbait arazo larriren bat izan duzu ikasle batekin?

Irakaslea: Bai, urte hauetan, urtero arazoak sortzen dira, izan ahal dira zailtasun akademikoak… hori normala da, hala ere,  gurasoei haien haurra psikologora bidali behar dutela esatea oso gogorra da, bada bere portaerarengatik autismoarekin edo bestelako trastornoekin erlazionatu daitezken portareak somatu egin dituzulako. Hau batez ere gogorra da, etxean, familiarekin askotan ezin delako somatu, baina gelan, ezgaitasunak askoz azkarrago somatzen dira. Egoera horretan, andereño moduan heltzen zaizu momentu bat non esan behar diezun gurasoei zer gertatzen ari den, guraso askorentzat oso momentu gogorra da hori, beraiek etxean ez direlako kapazak izan hori ikusteko, egoera horretan gurasoak dolu moduko prozesu bat bizitzen dute, informazio lehen aldiz jasotzea, informazio hau digeritzea eta ostean honekin bizitzen ikastea. Dena den, horrelako informazioak transmititzerakoan, ulermena eta empatia erakutsi behar duzu. Umearekin ez ezik, gurasoekin ere lan egin behar da. Beti kontuan hartuz, ez zaudela zu bakarrik gelan, PT-n laguntza duzula, konsultorioaren laguntza duzula… 

Nico: Ikasle itsu bat izatekotan gelan nola laguntzen diozu?

Irakaslea: Ezgaitasun ezberdinak dituzten haurrak ditugu eta izan ditugu, eta lehen esan dudan moduan, gelan ez zaude zu bakarrik tutore moduan, pedagogo teraupetikoaren eta irakasle aholkularitzaren laguntza daukazu, bai hezkuntza bereziko ikasleak  dituzten premiak detektatzeko baita behar hauek nola asetu behar diren jakiteko. Nire ustez, hezkuntza bereziko kasu hauetan, komunikazio sistema alternatibo ezberdinak erabiltzea beharrezkoa da, kasu honetan, ikaslea itsua bada, ukimenaren, entzumenaren edo bestelako moduen bidezko komunikaziora jo beharko zenuke. Haur horrek hasiera batean, sarbidezko kurrikuluma izan beharko luke, printzipioz, Haur Hezkuntzan ez dira egiten, baina kasu batzuetan aurrera eraman ahal dira. Hasieratik haur horrek eskolaren aldetik laguntza jaso egingo du, eta pixkanaka adaptatuz joango da, eta honen beharren arabera, laguntza hau mail batekoa edo bestekoa izango da. Horrez gain, haurraren gurasoekin hitz egiteaz gain, zenbait erakunderekin ere hitz egin beharko genuke, hala nola, Once, erakunde hauekin, kordinazio oso eztua eman behar da, jarraipena egokia izan dadin. 

Nico: Nola jokatuko zenuke konturatuko bazina ikasle batek tratu txarrak jasatzen zituela etxean?

Irakaslea: Ba kasualidadez, zoritxarrez, tokatu zaigu, nire ustez prozesua, oso konplexua da, eta badago protokolo bat kasu honetan aurrera eramateko, beraz ez dugu ezer asmatu behar. Irakaslea bazara, tutorea bazara, zuzenean zuzendaritzara jo behar duzu. Behin berria zuzendaritzara iritsi dela, haiek protokoloa aurrera eramaten dute. Tutorea zuzendaritzarekin bildu ostean, gizarte-zerbitzuekin kontaktuan jartzen dira, ostean, hauek diputazio edo beharrezko erakundeekin kontaktuan jartzen dira, gainera, zuzendaritzaren aldetik, ezinbestekoa da ertzaintzan salaketa bat ipintzea, ahalik eta lasterren, umearen segurtasuna ziurtatzeko. Horrez gain, gelan bertan, umearekin, hurbiltasuna eta entzumen aktiboa lantzea oso garrantzitsua da, hau da, umea laguntza behar duela ulertu behar duzu, eta arreta handiagoa emateko prest egon behar zara, betiere umea agobiatu gabe. 

Nico: Psikologikoki zaila da irakasle lana?

Irakaslea: Nik esango nuke lehenengo urteak bai direla gogorrenak, agian ez dakizulako nola banandu lana eta bizitza pertsonala. Horrek ez du esan nahi urteak pasata, batzuetan arazoak eramaten dituzula etxera, uste dut irakasle ona bazara inplikatzen zarela eta zure sentimenduak hor daudela, jokoan. Lehenengo urteak gogorragoak dira, denborak aurrera egin ahala, hainbeste min egin ez diezazun ikasten duzu baina gauza batzuek etxera eramaten dituzu eta ezinezkoa da eragina ez izatea zugan. Nik beti esaten dut irakasle ona izateko, zure ikasleak maite egin behar dituzula. “ Nire ikasleengandik hiltzen dut”, esaldi hori gustazen zait zeren hori esan nahi du guztiz inplikatuta zaudela zure ikasleekin. Horregatik batzuetan sufritu egiten da psikologikoki, zeren zure ikasleen arazoak inportatzen zaizkizu. Ere gauzak erlatibizatzen ikasi behar da eta lana, lana dela ikusi behar duzu, obsesionatu gabe, baina badaude gauza batzuk oso oso gogorrak direnak eta azken finean ezinezkoa da ez eramatea etxera, ez izatea zure buruan. 

Nico: Zuretzat zein da irakasle izatearen alde onak eta alde txarrak?

Irakaslea: Nire lanaren gauzarik onena da egunero maitatuta eta baloratuta sentitzen zarela, ez bakarrik umeekin baizik eta eskola komunitatean orokorrean. Beste gauza bat ona dena da, gauza berriak ikasten dituzula egunero, egunero barre egiten duzu, egunero umeekin zeozer kurioso edo xelebre gertatzen zaizu… umeek esaten dituzten esaldiak, egiten dituzten gauzak… barregarriak dira ezta? Nik esango nuke zoriontsu naizela nire lanean, pentsatzen dudalako mundua aldatzeko modu bat dela. Okerren daramadana? horain ematen duela mundu guztiak dakiela hezkunzari buruz, guztiok daukagu master bat hizkuntzari buruz, guztiok gara adituak eta hezkuntzari buruz bota ahal ditugu aztokeri handienak eta hori ez zait batere gustatzen. Baita ere hortik agertzen ari diren irakasle instagramer hoiek teknologia berrietan agertzen direnak, dakizkitenak metodologia berriei buruz dana, eta bueno asken finean hori ez da errealitatea, errealitatea guztiz desberdina da eta horietako batzuk zentzurik gabekoak direla uste dut eta uste dut aparientziagatik egiten dutela hori dena. Hezkuntzaren eta burokraziaren buruzko lege berriak ere ez zaizkit guztatzen, batzuetan zentzurik gabekoak dira. Lau urtean behin gauzak aldatzen dira, politikariek erabakitzen dute guk hezkuntzan lan egiten dugunok zer egin behar dugun eta zelan, dena desegin behar da berriro berregiteko, programazioak, metodologia berriak.. Eta uste dut funtzionatzen duten gauzei eutsi behar diegula eta ez dugula dena sentzurik gabe aldatu behar. 

Nico: Nola erabiltzen duzu teknologia geletan? 

Irakaslea: Teknologia gure eskolan, erabiltzen da batez ere errutinak lantzeko. Teknologia tresna bat gehiago da, ez da helburua, beste ezagutza batzuk lortzeko modu bat da eta hau argi izan behar dugu. Pantaila interaktiboak, ordenagailuak, tabletak.. ez dira helburuak, dira tresna batzuk beste gauza batzuk ikasteko. Erabiltzen ditugu eguneko lehenengo momentuetan, rutinak pasatzeko badago pantaila interaktibo bat eta hor umeek pasatzen dute zerrenda, lantzen dute hiztegi desperdina, egutegia errepasatzen dute, menua pasatzen da ere.. baina beti helburu batekin, ez da lantzen teknologia berez. Oso inportantea da hori. 

Nico Zer uste duzu ikas dezakezula zure ikasleengandik?

Irakaslea: Uf, gauza pilo bat batez ere kuriositatea , berriarekiko harridura, ilusioa , enpatia, ikasteko gogoak , konplejurik ezak, ez daukatela inolako esteriotiporik, gu gaude super kexkatuta zelan landu ume bat trans delako eta zelan landu haiekin eta haiek lantzen dute perfektuki, gu helduok gara ikasi behar dugunok baina haientzat da guztiz normala ez dute ezer arraroa ikusten inorengan eta ikusten badute galdetzen dute naturaltasunez eta hori niretzat da super polita. Haiek ez dutelako epaitzen ,haientzat dana da baliogarria eta hori soragarria iruditzen zait. Ikusten duten azkartasuna , plastikotasun hori , ikasten dute super azkar eta hori oso polita da .

Nico:Nola ebaluatzen duzu ikasleen   aurrerapenak?

Irakaslea :Bueno ba batez ere hezkuntzan , behaketaren bidez baina izan behar da behaketa egituratua . Ze batzutan esaten dugunean behaketa egiten dugula horrek esan nahi du hor gaudela begiratzen eta behaketa bakarrik ez da bakarrik behatzea  baizik eta izan behar da behaketa sistematizatua , adibidez , ikasgelan txokoka lan egiten baduzu, norekin erlazionatzen den , ze jolas aukeratzen dituen , ze jarrera dituen , korroan noren ondoan ezartzen den, ze motatako jarrerak erakusten dituen, psikogelan ze motatako jolasak gustatzen zaizkion , norekin elkartzen da , norekin erlazionatzen dan ,  ze jarrera duen patioan  edo txangoetan , eta horrela ikasle bakoitzarengan momentu desberdinetan eta egoera desberdinetan 

Nico:Nola definitzen duzu  zure irakaskuntza estiloa eta nola aplikatzen duzu ikasgelan?

Irakaslea: Bueno ba niretzat nire irakaskuntza estiloa da direktiboa ez den estiloa , ez autoritarioa eta uste dut humeei esperientzia desberdinak eskaini behar zaizkiela eta esperientzia hoien bidez beren ezagutza eraikitzen dutela , bere (nihia) ba doa eraikitzen esperientzia desberdinen bidez . Esperientzia eskaintza hau gutxi gora behera gidatua edo ez izan daiteke haurren gustuen arabera baina azkenenan gauza batzuk ikas behar dituzte , hau da , esan nahi dut ,adibidez, mugimendu autonomoan ba gaude eta haurra eraikuntzeen ekosistema bakarrik badago , animatu behar duzu eta egin behar dela pixkanaka pixkanaka beste ekosistemetara joateko , bere ezagutza eta (nihia)  modurik orekatuenenan eraiki ahal izateko.

Nico : Zer garrantzi ematen diozu jolasari ikaskuntzan?

Irakaslea: Jolasa hau hezkuntzan da inportanteena , haur hezkuntzan jolasa da ikasteko dugun tresnarik potenteena, indartsuena , hori bai, beti jakin beharko dugu  zergatik eta joko hori erabiltzeko , hau da , zergatik  aukeratzen dugu jolas bat eta zertarako . Ze batzuetan dauzkagu gelak jostailuz edo jolas beterik eta ez dakigu zein helburuekin dauzkagu hainbeste jolas hainbeste material hainbeste joku. Orduan , nik pentsatzen dudana da jolas gutxi baina argi izanda zer gaitasun landuko ditugun, nola ebaluatuko dugun gaitasun hori tresna horren zehar  , azken finean , jolasak dira tresnak eta batzuetan jolas hoiek dira ez dira beti materialak , izan ahal dira abestiak , izan ahal dira olerkiak, izan ahal dira kanta dantzak izan ahal dira denetarik . Baina beti beti beti , programazioa egitean , argi izan behar dugu jolas bakoitza zertarako eta noiz erabili beharko  dugun 

Nico: Nola sortzen duzu umeentzat modu seguru eta bizigarria?

Irakaslea: Bueno, pues nik uste dut haur hezkuntzako gela batean arauak oso garrantzitsuak direla, ez dute zerrenda amaigabea izan behar, hau da, ezin duzu izan ez dakit zenbat arau zerrenda luuuze batean, baizik eta arau gutxi baina argi eta izan behar dira inamobibleak, mugiezinak. Nire kasuan nagusi bat dago: debekatuta dago gainerakoei eta norberari min egitea, hori da lehenengo araua. Mina ezin da egin, ez inori ez zure buruari. Hori hasteko. Gero beste arauak, landu daitezke; entzutea, errespetuz jokatzea etab, baina lehenengoa, mina ez ematea, funtsezkoa da, ingurune segurua eta bizikidetza onekoa sortzeko. Norbaitek min hartzen duenean, andereñoaren jarrera, maisuaren jarrera, oso inportantea da, enpatia bultzatuz, sentimenduak adieraziz… horrela zu zara eredua, eredugarriak izan behar garelako azken finean, eta horrela erakusten diezulako zelan jokatu behar duten haiek giro seguru bat sortzeko. Bai? Eta gauza on hoiek ikusten dituzunean, hau da, beste ume bat ikusten baduzu, pues yo que se, bat jausi da eta badoa berarengana “jo, zelan sentitzen zara? min hartu duzu?”, pues hori zuk goraipatu behar duzu “ze ondo egiten hari zara! Horrela egiten da! Oso ondo! Begira! Oso ondo!” eta horrela kutsatzen dira haien artean eta pixkanaka-pixkanaka sortzen da giro on bat non enpatia, errespetua eta elkarbizitza ona sustatzen direna. 

Nico: Ze material eta baliabide mota erabiltzea nahiago duzu gelan?

Irakaslea: Bueno, nik uste dut orain halako material sukarra daukagula, fiebre del material, bai? Eta materiala berez, ez da oso inportantea, inportantea da zertarako erabiltzen dugun eta noiz erabiltzen dugun. Ni material gutxi izatearen alde naiz, nire gelak ez daude hutsik, baina, ez daude abeegarriatuta, ez kartelekin, ez jolasekin, ez hormetan gauzak jarritekin, ez ez, ahalik eta gutxien hobeto. Baina zentzu batekin. Uneotan, material naturalak, adibidez, egurra, zura, kolore leunak, gaitasun desberdinetara molda daitezkeen materialak, sormena indartzen dutenak, erabilera anitzeko materialak aukeratzen ditut. 

Nico: Eta azkenik, nola sustatzen duzu haurren arteko lankidetza eta talde lana?

Irakaslea: Bueno, pues, ematen zaizkien jolasek edo materialek hori bultzatu behar dute taldean lan egin dezaten, hau da, batzuetan eskatzen diegu umeei lankidetzan lan egiteko, elkarlan egiteko, eta dauzkaten materialak banakakoak dira, orduan horretarako materialak bai direla inportanteak. Baita ere, era berean, azpimarratu behar diegu zailtasunen bat izan ezkero, haien artean lagundu behar dutela, edozein arazoren aurrean helduarengana joatea azken baliabidea izan behar dela, hori ondo ulertuta, hau da, elkarren artean elkar laguntzen, elkarlanean eta guztien artean lan eginez, irtenbideak konponbideak bilatzen saia daitezela, eta lortzen dutenean, ospatu beti, hori super inportantea da. Zuk ikusten dituzunean gauza onak egiten dituztela gelan, beti beti beti, ospatu egin behar da, goraipatu egin behar da. Bai? Haiek sentitzeko ondo egiten hari direla. Eta horrela izango zen!

Nico: Bueno, ba eskerrik asko eta hau izan da gure elkarrizketa

Irakaslea: Bale, ba mila esker eta hurrengorarte!